Dit is het transcript van het interview dat werd uitgezonden in de 9e uitzending van 1872 op 29 november 2021. Een anoniem iemand blikt terug en reflecteert op de rellen in rotterdam na de invoering van nieuwe covidmaatregelen.
1872: Laten we beginnen met een korte beschrijving van wat je zag toen je op de locatie van de rel kwam? Was er al wat aa n de hand? Waren er duidelijk verschillende groepen? Had het de kenmerken van een wappie-demo of meer een menigte?
NN: Er was al vanalles gebeurd. Ik kwam aan op het moment dat de politieautos net in de fik stonden. Voorafgaand waren er al stevige confrontaties. De meeste mensen die daar waren leken voorbijgangers en jongeren. Geen spoor te bekennen van wappies maar er zullen er ook daar ongetwijfeld nog wat tussen hebben gelopen.
1872: Ik denk dat we deze rel, en die van begin dit jaar, niet moeten romanticiseren of in ons politiek narratief moeten proberen te gieten. Maar toen ik vrijdag de beelden zag van brandende politieauto’s nam ik ze vol vreugde in me op, de beelden van repressie en agenten die in een menigte schieten vulde me met evenveel woede als dat zou doen als het mijn kameraden waren. De dag erna had ik totaal het tegenovergestelde gevoel: ik voelde me in de war, uitgeput en eigenlijk totaal buitenspel gezet. Hoe kon het zijn dat deze sociale woede juist rond dit thema, gevoed door complotten en rechts-extremisten, kon losbarsten. Heb je enige interacties gehad met mensen die daar misschien wat meer licht op werpen?
NN: Ik lees natuurlijk veel artikelen over en op reacties op de gebeurtenissen. Niet alleen nu maar ook buiten de context van deze specifieke rel. Vanuit radicaal links is er nogal de neiging om zichzelf, op moreel vlak, boven anderen te verheffen. Die tendens uit zich op zijn allerlelijkst na dit soort gebeurtenissen. Bij vlagen werd het politiegeweld zelfs vergoeilijkt want; “wappies en fascisten”.
Om dit protest in “ons narratief te gieten” zou vreemd zijn. Laat ik voorop stellen dat geen enkele haar op mijn hoofd eraan zou denken om een anti-vaxx protest te bezoeken. We moeten hier echter ook onderscheid maken tussen politiek ‘activisme’, het protest tegen de corona maatregelen in dit geval, en de sociale spanningen in de maatschappij. Anarchisten zijn geneigd om binnen het speelvlak van het activisme te opereren en zich daarmee ook een beetje los te weken van de bredere spanningen die in de samenleving spelen.
Het zou onterecht zijn om deze uitbarsting van sociale woede te zien als iets wat louter voortkomt uit dit corona ‘activisme’. Die sociale onrust voedt dit activisme wel. Mensen wantrouwen, terecht, de regering. Er is geen zinnig parlementair alternatief voorhanden en de macht bezit een arrogantie die ieders bloed doet koken. Het is in die zin wel kwalijk dat radicaal links nooit een zinnig antwoord heeft gehad op het totaal willekeurige beleid van de regering, zonder daarbij te vervallen in een soort van repressie apologisme. Maar dat is weer een hele andere discussie.
Om terug te komen op je vraag, wat die vrijdag gebeurde ging niet alleen om een paar corona wappies en een paar hooligans. Als dat zo was was het heel snel kleiner geworden. In plaats daarvan groeide het juist. Dit keer waren het absoluut hooligans die de situatie escaleerden. Maar die ontstaken een kruidvat wat blijkbaar veel meer draagvlak had. Toen mensen eenmaal zagen dat ze zich konden verzetten tegen de politie, bleven er maar mensen aanhaken.
1872: Waar richten mensen zich het meest tegen tijdens de rel zelf?
NN: Exclusief op de politie, los van de materialen die werden gebruikt om barricades op te werpen natuurlijk.
1872: Uit beelden en berichtgevingen is te zien dat de samenstelling van mensen die aan het rellen waren bijna geheel mannelijk is. Toch is de eerste veroordeelde verdachte van de rellen een 26-jarige vrouw die een celstraf van 3 maanden heeft gekregen voor het gooien van stenen naar ME-bussen. Van wat je gezien hebt, is dit een uitzondering? Of was een groter deel van de menigte vrouw/niet-man?
NN: Ik heb niet staan turven maar het waren zeker niet uitsluitend mannen en de veroordeelde vrouw was geen uitzondering.
1872: Uit de beelden die ik heb gezien lijkt het alsof Feyenoord supporters vooral de toon hebben gezet in de rel. Dit geeft uiteraard een hyper-masculine, anti-semitisch (het woord “joden” als scheldwoord) en homofoob (denk aan de aanval op het clubhuis van LHBT feyenoord supporters door RJK) karakteristiek aan de rel. Of het realistisch is laat ik even ter zeide, maar ik laat de fantasie even vloeien: een groep van 100 anarchisten mengt zich in de menigte en begint het voortouw te nemen en hun eigen narratief en actie te verspreiden. En neemt zo de plek in die nu door voetbalsupporters wordt gedomineerd. Daarme creeeren de anarchsiten ook een positie waarmee ze de mogelijkheid hebben om bekende fascisten aan te vallen en de menigte uit te werken. Denk je dat zo een interventie nuttig had geweest zijn? Dat die iets had bijgedragen, zowel voor ons als anarchisten als voor de opstand zelf?
NN: Ik denk dat we ons niet moeten richten op of laten afleiden door andere groepen. Ik zou zulke hooligans nooit als voorbeeld zien. Daarnaast is het erg makkelijk om “de toon” te laten bepalen door zulke types, zeker ook omdat ze natuurlijk dominant zijn in de meest heftige beelden van de rellen. Die zijn echter niet heel representatief voor wat er zich allemaal op straat afspeelde die avond. Maar wel het meest spectaculair. Het mag dan ook geen verassing heten dat die dingen het breedst uitgemeten worden in de pers.
We moeten zeker ook niet ‘het voortouw’ willen nemen. Zulke situaties bieden zonder enige twijfel kansen en we zouden zeker bij onszelf te rade moeten gaan hoe we onszelf daar als anarchisten kunnen manifesteren en of dat zinnig zou zijn.
Ik zou het bijzonder inspiratieloos vinden om een paar fascisten achterna te gaan jagen. We hebben wel belangrijkere dingen aan ons hoofd toch? Misschien zit de belastingdienst wel om de hoek? Of een VVD kantoor? Moeten we misschien juist naar de andere kant van de stad? Alle politie staat tenslotte daar op dat moment.
1872: Vind je dat anarchisten ,en (radikaal-)links en anti-autoritairen, te snel een vaccuum open laten voor andere groepen doordat ze zich symbolisch en uit protest terugtrekken uit situaties die niet “schoon” in onze ideeen passen? Alsin er gebeurt iets waarmee we het niet eens zijn in een sociale situatie (buurtfeest, demonstratie, festival, etc.) en we zeggen “wij doen niet meer mee” (pun intended), maar het feit dat we niet participeren maakt vaak nauwelijks verschil of schade. Zie je een vergelijkenis in deze situatie?
NN: Ja, ik denk dat daar ook een brug te slaan is naar het vorige punt. Soms heb ik het gevoel dat veel anarchisten zelf niet zo goed weten waar ze nu voor vechten. We hangen alles op aan onze omgeving en het onrecht dat we daar zien en vergeten dat we zelf ook iets hebben om voor te vechten. Als je zelf niet eens geloofd in een andere wereld voor jezelf, hoe kun je dan vechten voor een andere wereld voor een ander?
Tuurlijk lopen er overal allerhande clubs mee waar ik niks mee op heb of waar ik zelfs ronduit een hekel aan heb. Maar ik heb mijn energie wel beter te besteden dan het afgeven op groepen die waarschijnlijk ook een hoop sympathieke volgers hebben. Ik ben zelf ook niet als anarchist geboren.
1872: Ik heb zelf ook helemaal niks met de NCPN bijvoordbeeld. Sterker nog het zijn evengoed mijn vijanden, net als de fascisten. Toch vinden mensen het prima om in een demonstratie te lopen met deze stalinistische organisatie.
NN: Dus ja, die vergelijking is terecht denk ik. Nu is het gat hier heel veel groter maar dezelfde tendens speelt hier. Onze houding naar de buitenwereld is vaak arrogant en we denken soms dat we zelf roomser zijn als de paus. We moeten zelf organiseren en manifesteren, juist met en op plekken waar we misschien mensen kunnen inspireren. Binnen de woonstrijd maar ook bij sociale onrust. Als we alleen maar met ons vingertje wijzen naar wat anderen niet goed doen, wie de fuck wil daar dan nog bij horen?
1872: Zou je deze rel/demonstratie onderscheiden van een demo op het malieveld of museumplein/de dam waar ook FvD en Voorpost meeliepen die veel meer draaiden om “vrijheid”, anti-vaxx en complottheorien? Waarom wel/niet?
NN: Zoals ik al eerder aangeef moeten we het hele protest scheiden van de confrontaties die erop volgden. Dat waren echt twee verschillende situaties. Het merendeel van de mensen die aanwezig waren op straat hadden niks te maken met de oorspronkelijke protesten. Het onderscheidde zich daarmee ook van eerdere escallaties tijdens corona protesten. Net als de vorige escallaties in januari dit jaar op Rotterdam Zuid, dat kwam ook echt niet voort uit anti-vaxx kringen.
1872: Op zaterdag ging het los in Den Haag. Jongeren verzamelden zich op de Vaillantlaan en begonnen als snel een flitspaal, die politiestrepen heeft, te slopen en stichten een behoorlijke brand op de kruising. Tijdens de rel werd er ook een steen door een ruit van een ambulance gegooid. Is dit iets wat je ook in 010 zag? Random aanvallen? Of aanvallen tegen “maar iets” dat met “het systeem” te maken heeft? [Laten we het even hebben over wat ook in het artikel stond, dat rellen vaak ook de giftigste elementen in de samenleving naar boven brengen]
NN: Alles was erg gefocussed op de politie maar ik sluit niet uit dat precies hetzelfde had kunnen gebeuren in Rotterdam. En ja dat is treurig en is denk ik een perfect voorbeeld van domme dingen die mensen tijdens dit soort situaties flikken. Maar het is ook belangrijk om in te zien dat dat een vast onderdeel is van rellen en dat een rel niet iets is wat ooit onder onze eigen regie zal staan. Bij gebrek aan een betere term; “politieke” rellen hebben evengoed geleid tot stomme acties. Zo werd er in 2009 tijdens de NAVO top in Strasbourg een hotel in de fik gezet waar hooguit wat onderbetaalde schoonmakers binnen waren. En zo ging in 2010 in Athene tijdens anti bezuinigingsdemos een bank in vlammen op en stierven 3 werkers die door hun baas verplicht werden om die dag te werken. Rellen zijn lelijk. Maar ze geven ons een hint over de staat van onze samenleving, over hoe de steun voor en geloof in de overheid in al haar vormen aan het afnemen is.
Om die reden trek ik ook een vergelijking met de antipolitie rellen in Parijs en London. Welliswaar was dit keer politiegeweld niet de directe aanleiding voor mensen om massaal terug te vechten. Maar in hoeverre maakt het uit waarom de vlam in de pan slaat? De uiteindelijke reactie is hetzelfde.
Als ik stel dat we de gebeurtenissen als anarchisten niet moeten negeren bedoel ik niet dat we onszelf het middenpunt moeten proberen te maken van deze escallaties. Of uberhaupt direct betrokken moeten raken bij de omstandigheden waaruit ze voort konden komen. Wel moeten we opletten wat er gebeurd, waarom die dingen gebeuren en proberen om daar, op onze eigen voorwaarden, op in te spelen.
Uiteraard zijn er allerlei over de datum geraakte linkse boomers die n.a.v. artikel doen alsof er gepretendeerd wordt dat dit een soort van revolutionair moment is. Dat lees ik zelf niet terug in het stuk en is ook een rare benadering van de situatie. Wel is het wat mij betreft duidelijk dat veel van de slachtoffers van het politiegeweld onze solidariteit verdienen en dat we de gebeurtenissen niet moeten wegzetten als een “fascisten rel”.
Hoe dat er in de praktijk uit zou moeten zien is aan affiniteitsgroepen en individuen zelf en is een complexe vraag die ons ook vooral dwingt om na te denken over hoe wij ons verhouden tot bepaalde sociale onrust in onze samenleving. Moet daar een anarchistische rol in zijn? Wat zou die rol dan moeten zijn? Die vraag is natuurlijk erg makkelijk te beantwoorden als we doen alsof het allemaal nazi’s zijn. Maar dat is niet waar, dus wat nu?
1872: Never waste a crisis! Het kabinet heeft bekend gemaakt dat ze de mogelijkheid om de politie uit te rusten met bean-bags en schuimkogels onderzoekt. Dit terwijl de polite vanaf januari tasers krijgt en al de bevoegdheid heeft om rubberen kogels in te kopen en te gebruiken onder de nieuwe politiewet. Wat zijn jou perspectieven op de repressie na deze rel, en mogelijk komende rellen, en hoe we als anarchisten daarmee moeten omgaan?
NN: De tijd zal het leren. Het belooft allemaal weinig goeds. We weten allemaal hoe “less lethal” wapens de drempel om geweldsmiddelen in te zetten ontzettend verlaagd. Ik heb geen antwoord op hoe we daarop kunnen reageren behalve dat je geen confrontaties aan moet gaan die je per definitie niet kan winnen. De politie stelt zich steeds gewelddadiger en repressiever op tijdens demonstraties, de vraag is in hoeverre we onszelf daar tegen kunnen verdedigen in met een relatief kleine beweging. Maar misschien moeten we ook bedenken dat acties ook gewoon plaats kunnen vinden in situaties die niet volledig geregiseerd worden door het repressieapparaat. De nacht is van ons!
aarover hier: https://indymedia.nl/node/51183. Het interview met Serda is ook apart toegevoegd om terug te luisteren.